Grietje Pater

Grietje Wiebe (Wybe) van der Wal 24 feb 1841 (Civil)Leeuwarden. Wiebe (zoon van Evert Franses van der Wal en Janneke Antoinette Riedburg van Jelgershuis) 27 nov 1814 Roordahuizum. [Gezinsblad] []

Aantekeningen:

Getrouwd:
In mei 1841 zijn ingekomen van leeuwarden
vertrokken naar kollum

DTB Lidmaten akte 833 Achtkarspelen

:

• Beroep: zilversmid, blauwverver, linnenverver en marktmeester

Aantekeningen:

Uit de Leeuwarder Courant van zaterdag 6-1-1996.
Menslievende blauwverver bekommert zich om drenkelingen
Dossier Leeuwarden door Jaap Hellinga

Dit is een aflevering in een reeks historische verhalen over de stad Leeuwarden.
De artikelen komen tot stand in samenwerking met het Leeuwarder Gemeentearchief, dat een schat aan opmerkelijke, vaak bizarre gegevens over vroegere Leeuwarders bevat.

BLAUWVERVER Hendrik Pater en zijn vrouw Gaetske Riemersma moeten het goed met de mensheid voor hebben gehad. Het winterde al enige dagen in de Friese hoofdstad en de grachten waren op 31 januari 1831 dan ook dichtgevroren. De ijslaag was echter nog dun en op verschillende plaatsen onbetrouwbaar. Maar ook in de vorige eeuw waren er genoeg waaghalzen die zich daar niet door lieten afschrikken. Tientallen Leeuwarders bonden de ijzers onder voor een tochtje over de bevroren wateren in en rondom de stad.
Pater vreesde dat "het broze ijs, aan den invloed der middagzon blootgesteld, eenmaal voor het gewigt der zorgelooze schaatsenrijders zoude bezwijken". Vanwege zijn werk als "blaauwverver", hij verfde stoffen, was de ambachtsman vaak op de stadswallen en binnensingels te vinden. Hij had een goed zicht op de kwaliteit van de ijsvloer en die boezemde hem weinig vertrouwen in.

Op de ochtend van 31 januari had Pater nog verschillende bakens uitgezet "of laten uitzetten, langs de plaatsen op het ijs, waar hij hetzelve gevaarlijk rekende". Natuurlijk waren er eigenwijze lieden die zich niets van de waarschuwingstekens aantrokken.Het kon niet uitblijven. Rond een uur 's middags liepen de eerste twee al een nat pak op.Zij hadden zich binnen het afgebakende vak gewaagd en waren er prompt door het ijs gezakt.
Slechts met veel moeite kon het onfortuinlijke duo op de kant worden geholpen, waarna Pater en zijn echtgenote de schaatsers "in hunne woning hulp verleenden, verzorging en verkwikking edelmoediglijk aanboden en in persoon toedienden".
De geredden waren nog maar net vertrokken, of er deed zich een tweede ongeluk voor.Niet ver van het eerste wak waren opnieuw mensen door het ijs gezakt. Twee vrouwen waren in zorgelijke toestand op de oever getrokken. Hoe lang ze in het het ijskoude grachtwater hadden gelegen, blijft duister. Wel is duidelijk dat de slachtoffers er uitermate slecht aan toe waren.
"Pater, op het gerucht toegesneld, wendde niet alleen zelf pogingen tot redding aan, maar stelde, ofschoon niet ver vandaar verschillende herbergen stonden, zonder eenig aarzelen zijn huis open voor schijnbaar levenlooze drenkelingen". Beiden werden de woning binnengedragen en vervolgens in afzonderlijke vertrekken "opgenomen, verpleegd en op de bedden der huisgenooten gelegd".
"Het was een treffend schouwspel, hoe onder de toevloeyende menigte waarmede het niet zeer ruime gebouw al spoedig opgevuld was, Pater en zijne huisvrouw zich in de weer stelden voor de ongelukkigen; hoe deze hare krachten aanwendde, kasten ontsloot om kleederen, linnengoed en verplegingstukken te verschaffen; hoe gene van elders brandewijn en wrijvingsmiddelen met milde hand aanbragt en toediende."
Ondanks de verwoede reddingspogingen zou er zich een drama in het huisje van de blauwverver afspelen. "Aan de eerste drenkelinge werden, bij behoorlijke verwarming, de middelen der kunst aangewend, welke voor de tweede, vruchteloos bevonden werden."
De schaatsster blies haar laatste adem uit. "Welk eene blijdschap aan den eenen kant de gevoelige man liet blijken, toen de eene drenkeling teekenen van leven openbaarde, en hoe integendeel zijn hart tot hooggaande "ontroering kwam bij de tijding, dat de andere gestorven was."
De overlevende werd nog enige tijd in het huis van Pater verzorgd. De zes kinderen van het gezin moesten zich zolang maar anders behelpen "tot dat de drenkelinge in behouden staat, eerst den volgende voormiddag, dit verblijf van menschlievendheid verliet". De diepbedroefde vader van de gestorven vrouw wilde de Leeuwarder een schadeloosstelling aanbieden. Daar moest Pater niks van weten.
Zoveel goedheid, dat wekte uiteraard de nodige bewondering bij de stadsgenoten. Het stedelijk bestuur deed een vergeefse poging de edelmoedige Leeuwarder te belonen. Het was uiteindelijk de Maatschappij Tot Nut van 't Algemeen die met een passende beloning voor Pater en Riemersma kwam. Het echtpaar ontving een zilveren medaille en een getuigschrift, waaruit voor dit artikel veelvuldig werd geciteerd. Een financiële vergoeding bleef Pater consequent weigeren: "Ik heb mijn pligt gedaan, en geen geld moet mij dat bewustzijn in mijn binnenste ontnemen."

Hendrik Taetske Riemersma 24 sep 1815 (Civil)Leeuwarden. Taetske (dochter van Johannes Fransen Riemersma en Albertje Jans Dijkstra) (00-00-1795); 29 mrt 1850Leeuwarden. [Gezinsblad] []

Aantekeningen:

Overleden:
Volgens overl. adv. overleed Taetske na een langdurige ziekte. Jacob Rodenburg werd voogd over de minderjarige kinderen.
In sommige advertenties wordt Taetske geschreven met een a en een e aan elkaar, dus Tætske of TÆTSKE.

Aantekeningen:

De ouders van Taetske waren in 1815 beiden overleden, waardoor haar voogd bij het huwelijk aanwezig was; genaamd Anne Jacob Rodenburg.

Getrouwd:
Bij zijn huwelijk was Hendrik, evenals zijn vader, zilversmid. (Merkteken is bekend). Hendrik was ook nog linnenverver en marktmeester.

:

• Beroep: zilversmid
• Verblijfplaats: (00-00-1808); Adres:
  Achter de Groote Kerk
  Leeuwarden

Aantekeningen:

Zijn vader heeft hij nauwelijks gekend, die overleed toen Jurjen vier jaar was. Jurjen Johan George wordt omschreven als "maker van veel rumoer in de herberg van Joseph van Lingen".

Gedoopt:
in de Roomsch Katholieke kerk op de Vleeschmarkt. Zoon van Joannis Georgius (Johan George) Pater, ex-militair en Anna Golster.

Overleden:
De overlijdensadvertentie was van J.G. Pater, mede uit naam zijner Broeders en Zusters. Hij overleed, volgens die advertentie, aan "eene bezetting op de borst".

Joannis Grietje (Hendriks) Suidhoff 08 mei 1791 (Civil)Leeuwarden. Grietje (00-00-1763) Leeuwarden; 07 dec 1792 Leeuwarden; 13 mei 1830Leeuwarden. [Gezinsblad] []

Aantekeningen:

Gedoopt:
Grietje wordt gedoopt met haar zusje Wopke waarbij ze ook belijdenis doen.

Overleden:
Ze is dan ruim 67 jaar oud en 39 jaar gehuwd.

Aantekeningen:

Getrouwd:
Op 7 december 1792 deed Jurjen Pater belijdenis bij dominee Eppens in de Westerkerk te Leeuwarden, tegelijk met zijn echtgenote Grieje Hendriks Zuidhof en haar zusje Wopke Hendriks Zuidhof. Grietje en Wopke zijn bij deze gelegenheid tevens gedoopt.
Jurjen woonde met vrouw en kinderen in het oude centrum van Leeuwarden, in het huis van zijn vader, aan de Kleine Kerkstraat.

Johannes Albertje Jans Dijkstra. [Gezinsblad] []

:

• Beroep: militair. Ruiter onder Baden bij regiment POLS.

Aantekeningen:

Mogelijk had Johan Jurriën nog een zuster, Anna Catharina Pater, geboren in 1718 te Leeuwarden, dochter van Piter Hendrix.
Volgens het doodboek van Leeuwarden is op 21 nov. 1770 begraven: Jurjen Pater in de Kleine Kerkstraat. Dit moet wel bovenstaande Johan Jurjen Pater zijn omdat gevonden is dat deze ook in de Kleine kerkstraat woonde boven kuiper Doeke. Zijn echtgenote, Janneke Holster (Anna Golster) was eerder gehuwd met Johannes Lefferts, sergeant, op 18051749 in de Westerkerk te Leeuwarden. Ze wordt als lidmaat aangenomen op 25071749 op belijdenis. Jurrien was katholiek. Hij heeft zijn laatste oliesel gekregen op 16 oktober 1770 als Jurrien Pader en stierf op die dag. Als Jurrien Pater komt hij voor als getuige bij de doop van een zoon van Jacobi Gerrits en Agatha Harings op 28081767, genaamd Wilhelmus.
In een brief van 1 februari 1893 van Anna Catharina Pater *1840 staat vermeld dat Johan Jurjen afkomstig zou zijn uit Duitsland, dat hij op 23 februari 1766 is gehuwd in de kerk van de Hervormde Gemeente, de Westerkerk, en dat met de Franse Revolutie de geboorte-acte van Johan Jurjen zou zijn verbrand of vernietigd op het Stadhuis te Leeuwarden, zodat er geen bewijs bestaat of hij aan Neeltje Pater geparenteerd is geweest. Zijn kleinzoon Johan George *1793 heeft ooit nog eens kontakt opgenomen met de burgemeester van Dürkheim bij Mannheim. Deze schreef terug, dat een zekere Christoph Friedrich Pater bij of in Riederau in Württemberg is geboren op 5-11 juli 1766. Anno 1893 schreef Jacob Pater uit Den Haag dat deze familie beslist Hollands was en niet Duits. Johan Jurjen zou nog een halfbroer hebben gehad t.w. Philip Best. Kinderen: Jacob, Philip, Jan, Christiaan, Anna Maria en Aaltje (opgave anno 1835 door Jacob Best uit Kampen)

Gedoopt:
Als lidmaat aangenomen op 25 juli 1749 op belijdenis.

Begraven:
Kleine Kerkstraat.

Johan Janneke Holster 23 feb 1766 (Reli)Leeuwarden. Janneke 21 jan 1801Jacobyner kerkhof te Leeuwarden. [Gezinsblad] []

Aantekeningen:

Tekst uit doopboek van de Evangelische Lutershe Gemeente te Leeuwarden:
16 julie baptizatus est Joannes Georgius Filius Legitimus Joannis Georgius Pater et Anna Golster conjugum, quem Susegoit Aafke Arens.
Hoewel de namen enigzins afwijken, vermoeden wij dat het hier om Johan Jurjen Pater en Janneke Holster gaat.